Soms loont het om iets niet zonder meer weg te gooien, maar terug te slingeren in de maatschappij. Dat deed ik met een oude opname van de zendtijd voor Politieke Partijen door de Centrum Democraten. En het is niet onopgemerkt gebleven.
Een paar jaar terug heb ik mijn verzameling videobanden geruimd. Geen geringe opgave, want ik had vanaf eind jaren tachtig tegen de 200 VHS-banden vol getapet. Dat was dus tussen de 600 en 800 uur materiaal, opgenomen van televisie. VHS was totaal ongeschikt om iets voor de lange termijn te archiveren, want vanaf het moment dat het materiaal op de tape stond ging de kwaliteit al achteruit. Waarom ik dan toch honderden films en televisieprogramma’s bewaarde zegt iets over mijn bewaarlust en over het feit dat het in de digitale prehistorie verrot moeilijk was om films en archiefmateriaal te pakken te krijgen. Ik herinner me dat ik voor mijn afstudeerscriptie over Paul Verhoeven nergens een kopie van Keetje Tippel kon vinden. Hemel en aarde heb ik bewogen en uiteindelijk ben ik uitgekomen bij Monique van de Ven zelf, die zo vriendelijk was om een wildvreemde filmstudent haar videoband uit te lenen.
Vaak heb ik de matige kwaliteit van VHS vervloekt, maar als je gaat opruimen is zoiets een zegen. Alles waarvan je weet dat het ergens in betere kwaliteit voor handen is kun je ongezien wegmikken. De unieke stukjes video zette ik over op DVD om te bewaren, misschien niet per se voor het nageslacht maar dan tenminste voor mezelf. Maar tussen de films en televisieprogramma’s die ik bewust had opgenomen zat ook de nodige bijvangst: oude reclameblokken met wagonladingen jeugdsentiment, een stukje hondenshow van de BBC, een oud journaal met Harmen Siezen. Het meeste heb ik nog een keer met een brede glimlach bekeken en alsnog weggegooid.
Er zat echter ook een complete aflevering bij van de zendtijd voor de politieke partijen, verzorgd door de Centrum Democraten. Na een vlotte zoekactie op internet, kwam ik er achter dat YouTube vol stond met imitaties door Wim de Bie en Erik van Muiswinkel van Hans Janmaat en de manier waarop hij het volk toesprak (Landgenoten!). De man zelf was echter nauwelijks terug te vinden.
Opmerkelijk dat de karikatuur van Janmaat zich kennelijk beter in het collectieve geheugen genesteld leek te hebben dan de werkelijke persoon, toch iemand die een belangrijke rol heeft gespeeld in onze parlementaire geschiedenis, wat je verder ook van zijn standpunten vindt. In elk geval vond ik het interessant om de echte Hans Janmaat weer eens te zien en te horen praten, buiten de context van zijn eigen tijd en na Fortuijn en Wilders. En ik kon niet anders dan me afvragen: was Hans Janmaat echt zo erg?
Ik besloot de uitzending integraal op YouTube te zetten en daarmee als bron algemeen toegankelijk te maken, objectief en zonder commentaar. Ik heb er alleen maar een uitzenddatum aan toegevoegd. Omdat ik net een aantal slechte ervaringen met internetfora achter de rug had, besloot ik wel anoniem te blijven en een apart account aan te maken onder de welluidende titel:‘ozithetzo’. Verder wilde ik er niks mee doen. Teruggeven aan de natuur en kijken wat er zou gebeuren.
Dankzij YouTube weet ik dat inmiddels meer dan 40.000 mensen het filmpje hebben bekeken. Die mensen hebben gemiddeld 2:23 minuut van de uitzending gezien. Het filmpje zelf duurt 5 minuten, wat betekent dat velen het helemaal of grotendeels uit hebben gekeken.
Opvallend genoeg is 91 % van de kijkers man. Trek daar zelf maar een conclusie uit. Mannen geven dus ook de meeste van de 148 commentaren. Dat zijn vooral sympathiebetuigingen voor de inmiddels overleden Janmaat, die een ‘ziener’ wordt genoemd en het ‘toen al bij het rechte eind had’. Velen schelden op de linkse elite en sommigen willen een standbeeld voor Janmaat.
In zekere zin heb ik een doos van Pandora opengetrokken door het filmpje te plaatsen, maar een van de mensen die het filmpje zag was theatermaakster Marjolein van Heemstra. Zij deed research voor een voorstelling die ze samen met Sadettin Kirmiziyüz wilde maken. Daarom interviewde ze ook Wil Schuurman, de weduwe van Janmaat en schreef er een mooi artikel over dat deze week in Vrij Nederland verscheen.
‘Waarom kan Wilders nu ongestraft veel ergere dingen zeggen?’ (Vrij Nederland)
Er zit een YouTube-link naar ‘mijn’ filmpje bij dat stuk en dat leverde afgelopen zondag een piek van 370 kijkers op, waarna het aantal kijkers overigens weer snel daalde tot het niveau van voor de publicatie. Maar dat geeft niet, het was me zeker niet om de kijkcijfers te doen. Ik ben blij dat het filmpje dat ik als historische broodkruimel achter liet op YouTube, is opgepikt. En dat het behalve leeg geroep en gebral van reaguurders ook heeft kunnen bijdragen aan een wat genuanceerder beeld van de geschiedenis.
